Η δημιουργία του θεσμού του Επίτροπου Περιβάλλοντος είναι σχετικά πρόσφατη. Ποιος είναι ο ρόλος του Επίτροπου και γιατί ήταν αναγκαία η θέσπιση του θεσμού αυτού;
Οι λόγοι που οδήγησαν στην δημιουργία του θεσμού είναι κυρίως για δημιουργία πίεσης για την εφαρμογή των περιβαλλοντικών νομοθεσιών, την εισαγωγή περιβαλλοντικών παραμέτρων στις κυβερνητικές δραστηριότητες και την προώθηση των θεμάτων περιβάλλοντος στην εκπαίδευση και στον ιδιωτικό τομέα.
Το πιο δύσκολο ίσως μέρος της δουλειάς είναι η υποβολή απόψεων επί των θεμάτων που βρίσκονται για συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Ένα από τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα στην Κύπρο είναι το Υδατικό. Ποια πολιτική αντιμετώπισης του προβλήματος υποστηρίζετε; Πιστεύετε πως η εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης θα βοηθήσει στην επίλυση;
Μετά από το εθνικό, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κύπρος είναι το υδατικό. Ανέκαθεν υποστήριζα την άποψη ότι η σωστή διαχείριση του νερού είναι το πρώτο βήμα για την απάμβλυνση του προβλήματος. Η αφαλάτωση να χρησιμοποιείται μόνο όταν το πρόβλημα παραμένει και μετά την εξάντληση των άλλων μεθόδων. Σε συντομία τα προβλήματα που θα πρέπει να εξεταστούν προτού προωθηθεί η αφαλάτωση είναι:
· Οι διαρροές όπου χάνουμε νερό πέραν των 5εκ λιρών κάθε χρόνο.
· Η συντήρηση των αγωγών και η ποιότητα του νερού στις κοινότητες.
· Πολλά Κοινοτικά Συμβούλια δεν έχουν μετρητές για να γνωρίζουν τις ποσότητες νερού που παίρνουν και επομένως δεν γνωρίζουν ούτε και τις απώλειες του δικτύου τους.
· Η σωστή κοστολόγηση της αξίας του νερού. Τα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας χρωστούν στην κυβέρνηση περισσότερα από 41εκ λίρες.
· Τα Κοινοτικά Συμβούλια εισπράττουν τέλη νερού από τους πολίτες αλλά δεν πληρώνουν τη κυβέρνηση.
· Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) χρησιμοποιεί σωλήνες αμιάντου που σπάζουν εύκολα (π.χ. μετατόπιση του εδάφους και από δέντρα) και περιέχουν κινδύνους για τους συντηρητές.
· Σε συνέχεια του πιο πάνω, δεν υπάρχουν στοιχεία για τις απώλειες νερού του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων
· Για χρόνια χάνεται μεγάλο ποσοστό επεξεργασμένου νερού π.χ. αποχετευτικό σύστημα Λεμεσού.
· Υπάρχει πρόβλημα με τα καλλιεργήσιμα είδη και τις ανάγκες της γεωργίας σε νερό, πχ προωθούνται καλλιέργειες φυτών που χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού.
· Έχουν δοθεί άδειες σε γήπεδα γκολφ και "χαρίζεται" πολύτιμο νερό.
· Δεν γίνονται εκστρατείες εξοικονόμησης νερού όπως και προηγουμένως, των οποίων όμως .
Τα προβλήματα είναι πολλά. Προσπάθεια είναι τουλάχιστο να είναι υποχρεωτική η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ως ένα λογικό ποσοστό στα συστήματα αφαλάτωσης.
Ως γνωστό, η Κύπρος έχει λάβει την υποχρέωση προς την Ε.Ε. να παράγει 6% ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ ως το 2010. Για το σκοπό αυτό προωθείται η δημιουργία αιολικών πάρκων. Ποια η γνώμη σας για το θέμα αυτό;
Μια ανεμογεννήτρια παράγει μεγάλες ποσότητες ηλεκτρισμού, γι αυτό και προώθησή τους φαντάζει ελκυστική. Θα πρέπει όμως να προσέχουμε με τα κίνητρα που παρέχονται και τις τοποθεσίες που επιλέγονται. Πέραν τούτου ο καλύτερος τρόπος για να πετύχουμε το στόχο μας είναι η μείωση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, που στη Κύπρο είναι ήδη πολύ ψηλή.
Πόσο αποτελεσματικά εφαρμόζεται ο Νόμος που προνοεί την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες που σχετίζονται με θέματα περιβάλλοντος;
Σωστά έχετε εντοπίσει το πρόβλημα με τα δικαιώματα πληροφόρησης του κοινού που είναι ένα από τα πρώτα προβλήματα που αντιμετώπισε το Γραφείο μου.
Έτσι, σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τη Νομική Υπηρεσία, έχει εκδοθεί στις 07/02/2007 απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που δίνει στις Δημόσιες Αρχές δύο μήνες προετοιμασίας και μετά τις καλεί να δημοσιοποιήσουν τις δυνατότητες πληροφόρησης που παρέχει ο σχετικός νόμος [119(Ι) του 2004]. Η σχετική εγκύκλιος έχει ήδη σταλεί σε όλες τις Δημόσιες Αρχές.
Πιστεύετε ότι παρέχεται επαρκής περιβαλλοντική εκπαίδευση στα σχολεία της Κύπρου;
Η σωτηρία του κυπριακού περιβάλλοντος είναι στα χέρια της νέας γενιάς. Εμείς, οι μεγαλύτεροι, εκτός του ότι έχουμε ήδη προκαλέσει ανεπανόρθωτες καταστροφές, δεν φαίνεται να έχουμε κατανοήσει το πρόβλημα και εξακολουθούμε να συνεχίζουμε τις καταστροφικές μας ενέργειες. Με το σκεπτικό αυτό, θα πρέπει να ενταθεί η περιβαλλοντική παιδεία μέσα από τα σχολεία. Θεωρώ για παράδειγμα ότι επιτυχία του προγράμματος της ανακύκλωσης βασίζεται περισσότερο στην πίεση που θα εξασκήσουν τα παιδιά στους γονείς για να ανακυκλώνουν παρά οτιδήποτε άλλο.
Το Υπουργείο Παιδείας έχει ετοιμάσει ολοκληρωμένο σχέδιο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, το οποίο θα συζητηθεί σύντομα στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Ποια η γνώμη σας για τη λειτουργία κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης π.χ. στην Κρήτου Τέρρα, Πεδουλά;
Πέραν από το αδιαμφισβήτητο έργο που επιτελούν τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης όσον αφορά το περιβάλλον, προσφέρουν και κοινωνικό έργο, αφού η λειτουργία τέτοιων Κέντρων έχει σαν αποτέλεσμα την προβολή και αναζωογόνηση της Κοινότητας που τους φιλοξενεί.
Η Κύπρος δεν έχει ακόμη αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα ανακύκλωσης. Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι για αυτό και τι προβλέπετε να γίνει στο σύντομο μέλλον;
Η αδιαφορία των εκάστοτε κυβερνήσεων και υπηρεσιακών για θέματα περιβάλλοντος και ιδιαίτερα την ανακύκλωση, είναι γνωστή. Μόλις μετά την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, άρχισαν να τίθενται σε εφαρμογή ορισμένοι προγραμματισμοί.
Υπάρχουν ήδη δύο συστήματα ανακύκλωσης σε εφαρμογή, τα οποία καλύπτουν τους μεγάλους Δήμους της Κύπρου. Το ένα είναι αυτό της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος και το δεύτερο αυτό της μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Green Dot. Ταυτόχρονα σε κάθε Χώρο Υγιεινής Ταφής Υπολειμμάτων [ΧΥΤΥ] που προγραμματίζεται, θα γίνουν και κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Αυτά θα εξυπηρετούν τις περιοχές που δεν καλύπτονται από οποιοδήποτε σύστημα ανακύκλωσης.
Πώς κρίνετε τη δράση των περιβαλλοντικών οργανώσεων στην Κύπρο; Τι περισσότερο θα περιμένατε από αυτές;
Με την εφαρμογή των ευρωπαϊκών νομοθεσιών για το περιβάλλον, έχουν τεθεί σε λειτουργία διάφορες επιτροπές στις οποίες εκπροσωπείται η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων. Αυτό έχει επιβάλει ένα μεγάλο φόρτο εργασίας σε όλα τα μέλη, ιδιαίτερα όμως στους εκπροσώπους των Μη Κυβερνητικών Οργανισμών. Πέραν τούτου όμως, η δημόσια παρέμβαση των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων είναι σχεδόν ανύπαρκτη, πέραν από ορισμένες παρεμβάσεις που γίνονται σε τοπικό επίπεδο. Υπάρχει όμως ένα σοβαρότατο πρόβλημα: ενώ στην Ευρώπη οι νέοι είναι οι πιο μαχητικοί για κοινωνικά θέματα και ιδιαίτερα τα περιβαλλοντικά θέματα, οι νέοι της Κύπρου μένουν μακριά. Πολλοί Κύπριοι νέοι είναι ενταγμένοι σε κομματικές οργανώσεις, αλλά δεν δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα περιβαλλοντικά προβλήματα μέσα από αυτές. Θα ήμουν ευτυχέστερος εάν οι νέοι στην Κύπρο ασχολούνταν περισσότερο με ακτιβισμό υπέρ του περιβάλλοντος.
Αυτή η παθητική αντιμετώπιση των νέων, με ανησυχεί, γιατί αν εξετάσουμε τους λόγους που συμβαίνει αυτό, δεν καταλήγουμε σε ενθαρρυντικά συμπεράσματα!
Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, Επίτροπος Περιβάλλοντος
