Εταιρείες λεωφορείων θα φέσωναν το Σημόσιο με ποσό €20 εκατ.-€30 εκατ. ετησίως, όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα στοιχεία ελέγχου που διενεργεί το Υπουργείο Συγκοινωνιών ύστερα από οδηγίες της τέως υπουργού Ερατούς Κοζάκου Μαρκουλή.
Συγκεκριμένα, όπως πληροφορείται ο «Φ», εταιρείες συμφώνησαν με το Τμήμα Οδικών Μεταφορών ότι θα πληρώνονταν περίπου €2,9 ευρώ για κάθε χιλιόμετρο που διανύει κάθε λεωφορείο τους που διακινείται (€3,5 εντός των πόλεων και λιγότερα εκτός των πόλεων) αλλά από τους ελέγχους που διενεργήθηκαν διαπιστώνεται ότι για κάθε χιλιόμετρο θα έπρεπε το κράτος να χορηγεί περίπου €2-€2,2 αντί €2,9. Όπως ανέφερε στον «Φ» λειτουργός που έλαβε μέρος στους ελέγχους, κάθε χρόνο τα λεωφορεία σε όλη την Κύπρο διανύουν 30 εκατομμύρια χιλιόμετρα, οπόταν αν η χορηγία μειωθεί (με βάση τα στοιχεία) κατά €1 ανά χιλιόμετρο, τότε ο φορολογούμενος πολίτης θα γλυτώσει περίπου €30 εκατ. τον χρόνο.
Υπό κανονικές συνθήκες, σε περίπτωση που επιβεβαιωθούν τα ευρήματα των ελέγχων, οι εταιρείες θα πρέπει να επιστρέψουν και χρήματα τα οποία τους δόθηκαν υπό μορφή επιχορήγησης.
Ωστόσο, επειδή έχουν να λαμβάνουν μέρος των χρημάτων αυτών, το θέμα αναμένεται να διευθετηθεί με τη μη καταβολή του συνόλου του ποσού που διεκδικούσαν. Όπως μας ελέχθη, αν η μείωση του κόστους για το δημόσιο είναι 80 σεντ (ανά χιλιόμετρο) τότε το κόστος μειώνεται κατά €24 εκατ. Αν μειωθεί κατά 50 σεντ εξοικονομούνται €15 εκατ. Όπως και αν γίνουν οι υπολογισμοί, εκτιμάται ότι το Δημόσιο θα γλυτώνει κάθε χρόνιο μεταξύ €15 εκατ.-€30 εκατ. τα οποία θα κατέληγαν στις εταιρείες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για το 2012 οι εταιρείες διεκδικούσαν επιχορήγηση ύψους €75 εκατ., ενώ υπηρεσιακοί θεωρούν ότι με βάση τα πραγματικά δεδομένα η επιχορήγηση θα πρέπει να είναι €45 εκατ.
Όπως μας υπεδείχθη, αν η χορηγία των €2,9 ανά χιλιόμετρο μειωθεί σε €2,2 ανά χιλιόμετρο, τότε η κρατική χορηγία θα είναι κατά πολύ μειωμένη και θα προσεγγίσει τα €45 εκατ., που ισοδυναμεί με ποσοστό 75% του ποσού που διεκδικούσαν οι εταιρείες για το 2012. Σημειώνεται πως όταν έγινε κρούση προς το Υπουργείο Οικονομικών για διάθεση €75 εκατ. (το 2012) η απάντηση ήταν σαφής και λακωνική: «Ξεχάστε το, θα πάρετε €46 εκατ.». Τελικά, ίσως αρκέσουν €45 εκατ.
Όπως πληροφορείται ο «Φ», ο καθορισμός των €3,5 ως αποζημίωση για κάθε χιλιόμετρο που διανύει κάθε λεωφορείο έγινε με θεωρητικές παραδοχές, οι οποίες φαίνεται να μην ανταποκρίνονται στα πραγματικά δεδομένα.
Όλα κυλούσαν ομαλά με την υλοποίηση των συμβάσεων, αλλά επειδή η χορηγία ξεπερνούσε τα €40 εκατ. ετησίως, υπεβλήθη υπηρεσιακά εισήγηση για διενέργεια ελέγχου επαλήθευσης. Προσεγγίστηκε η τέως υπουργός Συγκοινωνιών, ενώπιον της οποίας τέθηκαν οι προβληματισμοί, οπόταν ανέθεσε σε επιτροπή τη διεξαγωγή ελέγχου. Στο πλαίσιο αυτό επιθεωρητές του Τμήματος Οδικών Μεταφορών και του Τμήματος Δημοσίων Έργων κατέγραψαν τα χιλιόμετρα που διανύουν τα λεωφορεία, μέτρησαν καταναλώσεις καυσίμων και κατέγραψαν τις ταχύτητες των λεωφορείων, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη για την κρατική χορηγία των εταιρειών.
Για παράδειγμα, αν κάποιος λέει ότι κινείται σε μια διαδρομή με 10 χλμ/ώρα και χρειάζεται μια ώρα για να καλύψει μια απόσταση, σημαίνει ότι για να καλύψει τη συγκεκριμένη διαδρομή (καθ’ όλη τη διάρκεια μιας μέρας, ανάλογα και με την απόσταση) θα χρειάζεται δέκα λεωφορεία, ενώ αν η ταχύτητα είναι 15 χλμ/ώρα θα χρειαστεί, για παράδειγμα, εφτά λεωφορεία και λιγότερους οδηγούς, κάτι το οποίο σημαίνει ότι μειώνεται το κόστος της εταιρείας και κατ’ επέκταση πρέπει να μειωθεί και η χορηγία της Κυβέρνησης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διόγκωσης των δεδομένων εκ μέρους εταιρείας ήταν διαδρομή από συγκεκριμένο χωριό προς πόλη, που σύμφωνα με την επηρεαζόμενη εταιρεία διαρκούσε τέσσερις ώρες. Επιθεωρητές επιβιβάστηκαν στο συγκεκριμένο λεωφορείο και διαπίστωσαν αυτό που υποψιάστηκαν από την αρχή. Ότι δηλαδή ο χρόνος από την αναχώρηση μέχρι την άφιξη του λεωφορείου ήταν κατά πολύ λιγότερος. Με βάση τους ισχυρισμούς της εταιρείας (τέσσερις ώρες ταξίδι προς την πόλη και άλλες τόσες για επιστροφή στο χωριό) ο οδηγός θα εκτελούσε μόνο μία διαδρομή. Για να εκτελέσει δεύτερη διαδρομή η εταιρεία θα έπρεπε, θεωρητικά, να επιστρατεύσει δεύτερο λεωφορείο και δεύτερο οδηγό, τους οποίους βεβαίως θα χρεωνόταν το Δημόσιο.