SigmaLive

«Χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγος», τραγουδούμε γεμάτοι περηφάνια για την πατρίδα μας... μα το τραγούδι θα μοιάζει πλέον μυθικό, καθώς οι προβλέψεις των κλιματολόγων κάθε άλλο παρά ελπίδες δίνουν ότι η Κύπρος θα επανακτήσει τη σμαραγδένια αίγλη της. Τουναντίον!

MEMO/12/350 Βρυξέλλες, 16 Μαΐου 2012

Εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών: Η Επιτροπή δίνει το πράσινο φως στην προσωρινή δωρεάν διάθεση δικαιωμάτων εκπομπών για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στην Κύπρο, την Εσθονία και τη Λιθουανία

Βρυξέλλες, 16 Μαΐου 2012 – Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα αιτήσεις που είχαν υποβάλει η Κύπρος, η Εσθονία και η Λιθουανία για την συνέχιση, πέραν του τρέχοντος έτους, της δωρεάν διάθεσης δικαιωμάτων εκπομπών του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΕ της ΕΕ) για τον κλάδο της ηλεκτροπαραγωγής. Η Επιτροπή έλαβε τις σχετικές αποφάσεις βάσει διατάξεων που προβλέπουν για ορισμένα κράτη μέλη εξαιρέσεις από τον γενικό κανόνα, ο οποίος προβλέπει ότι από το 2013 και μετά ο κλάδος της ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να αγοράζει δικαιώματα εκπομπών σε δημοπρασίες ή μέσω της αγοράς.

Η δωρεάν διάθεση δικαιωμάτων για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής θα υποχωρεί ετησίως

Βάσει της αναθεωρημένης οδηγίας για το ΣΕΕ της ΕΕ[1] που εκδόθηκε το 2009, σε 10 κράτη μέλη δόθηκε η δυνατότητα να ζητήσουν προσωρινές εξαιρέσεις από τον κανόνα που απαιτεί την πλήρη δημοπράτηση των δικαιωμάτων του ΣΕΕ της ΕΕ για τον κλάδο της ηλεκτροπαραγωγής από το 2013 και μετά. Τον Σεπτέμβριο του 2011 οκτώ[2] από τα εν λόγω κράτη μέλη υπέβαλλαν αιτήσεις για την προσωρινή δωρεάν διάθεση δικαιωμάτων. Η Επιτροπή υποχρεούται να αξιολογεί τις εν λόγω αιτήσεις σύμφωνα με τους κανόνες και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην οδηγία.

20.    Οδηγία 2009/29/ΕΚ- Άσκηση δικαιώματος μεταβατικής παρέκκλισης για δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής για την περίοδο 2013-2020 σε εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής.

Σύμφωνα με την πιο πάνω Οδηγία, μετά το 2012 τερματίζεται η δωρεάν παραχώρηση δικαιωμάτων προς τις διάφορες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας των Κρατών μελών.  Το κάθε Κράτος θα λαμβάνει δωρεάν δικαιώματα, μετά από κατανομή που θα γίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) και θα προβαίνει σε πλειστηριασμό τους, (50% των προσόδων θα πρέπει να αξιοποιούνται σε μέτρα μείωσης των εκπομπών), εκτός κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μέρος των δικαιωμάτων  θα μπορεί μέχρι το  2020, να παρέχονται δωρεάν σε διάφορες εγκαταστάσεις.

Από την έκθεση της Γενικής Ελέκτριας για την ΑΗΚ 2010

19.    Έλλειμμα δικαιωμάτων εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων για την ΑΗΚ και ανάκτηση συνεπαγόμενου  κόστους.

(α)     Κατάσταση δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου της ΑΗΚ για τα έτη 2008, 2009 και 2010. Με βάση τις επιβεβαιωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανομή των σχετικών δικαιωμάτων για τα έτη 2008, 2009 και 2010, προέκυψε για την ΑΗΚ σημαντικό έλλειμμα δικαιωμάτων που ανέρχεται σε 861.093 δικαιώματα, 669.256 δικαιώματα και 437.353 δικαιώματα, αντίστοιχα.  Για την περίοδο 1.1.2008 – 31.12.2010, η ΑΗΚ, προέβηκε σε αγορά 2.098.370 δικαιωμάτων έναντι συνολικού ποσού €25.841.987 για κάλυψη ολόκληρου του ελλείμματος για την περίοδο 2008 – 2010, και μέρος (130.668 δικαιώματα) του ελλείμματος για το 2011, αφού οι αγορές γίνονταν στη βάση προβλέψεων.

Από την Έκθεση της Γενικής Ελέγκτριας του 2009 (σελ. 464):

(γ)        Αναϊσορρόπηση Τελών.  Στα πλαίσια της εισαγωγής Διατιμήσεων Οριακού Κόστους, η Βουλή ενέκρινε στις 15.11.2002 (ΚΔΠ 546/02) τις Διατιμήσεις που υποβλήθηκαν από την Αρχή. Στόχος των νέων διατιμήσεων είναι να γίνουν σωστές και ορθολογιστικές διατιμήσεις για να μπορεί ο κάθε καταναλωτής να χρεώνεται με το πραγματικό του κόστος και να καταργηθεί η αλληλοεπιδότηση μεταξύ των κατηγοριών. Η εφαρμογή των διατιμήσεων έπρεπε να γίνει σε τρεις φάσεις. Η Φάση Α άρχισε  τη 1η Μαρτίου 2003 και η Φάση Β τη 1η Μαΐου 2005. Η εισαγωγή νέων διατιμήσεων θα γίνει μετά την έγκριση τους από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου.

Στις 29.10.2009 η ΡΑΕΚ ενέκρινε αυξήσεις στις  υφιστάμενες διατιμήσεις της Αρχής με ποσοστό αύξησης 1,5% από 1.1.2010, επιπλέον 1,5% από 1.1.2011 και περαιτέρω 1,5% από 1.1.2012. Στη συνέχεια η Αρχή διαμόρφωσε και απέστειλε στη ΡΑΕΚ τα νέα τέλη χρέωσης αφού προηγουμένως η ΑΗΚ, στις 21.10.2009, υπέβαλε το σχέδιο Μείωσης των Δαπανών της. Η ΡΑΕΚ προχώρησε στην έγκριση τους στις 15.12.2009.

Με επιστολή της ημερ. 15.5.2009 η ΡΑΕΚ ενέκρινε την από 1.6.2009 ανάκτηση του κόστους ελλείμματος δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου, απόφαση η οποία ωστόσο αναστάληκε.  Η ΡΑΕΚ με επιστολή της ημερ. 18.2.2010, όρισε εκ νέου ως ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής του θεσμού ανάκτησης του κόστους ελλείμματος δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου την 1^η Μαρτίου 2010.

Ο Πρόεδρος μας ανέφερε ότι η ΡΑΕΚ προχώρησε στις 29.10.2009 με την έγκριση μόνο της συνολικής αύξησης επί των υφιστάμενων διατιμήσεων, χωρίς την έγκριση της αναϊσορρόπησης των τελών, θέμα για το οποίο ζητήθηκε από τη ΡΑΕΚ υποβολή νέας μελέτης η οποία ετοιμάστηκε από την ΑΗΚ και υποβλήθηκε πρόσφατα στο ΔΣ για λήψη απόφασης.

Από την Έκθεση της Γενικής Ελέγκτριας του 2009 (σελ. 444):

Σχέδιο Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Θερμοκηπιακών Αερίων, έλλειμμα δικαιωμάτων για την ΑΗΚ και ανάκτηση συνεπαγόμενου κόστους.

(α)     Εθνικό Σχέδιο Κατανομής Δικαιωμάτων για το 2008-2012. Το τελικό εθνικό σχέδιο κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της Κύπρου (ΕΣΚΔ), για την πενταετία 2008-2012, εγκρίθηκε στις 18.7.2007 από την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΕ).  Το σύνολο των δικαιωμάτων που αναλογούν στην ΑΗΚ  για την πενταετία ανέρχεται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, σε 18,04 εκ. δικαιώματα σε σύγκριση με 23,4 εκ. δικαιώματα που προέβλεπε αρχικά το ΕΣΚΔ. Σημειώνεται ότι το  αναμενόμενο έλλειμμα της ΑΗΚ, υπολογίζεται σε 4,8 εκ. δικαιώματα (τόνους CO2) περίπου, με πολύ σημαντικό κόστος για την ΑΗΚ, δεδομένου ότι η μέση τιμή αγοράς δικαιωμάτων μέχρι τον Απρίλιο 2010 από την ΑΗΚ ανερχόταν σε €11,65 ανά τόνο CO2.

(β)     Κατάσταση δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου της ΑΗΚ για τα έτη 2008 και 2009. Με βάση τις επιβεβαιωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και την κατανομή των σχετικών δικαιωμάτων για τα έτη 2008 και 2009, προέκυψε για την ΑΗΚ έλλειμμα δικαιωμάτων που ανέρχεται σε 669.256 δικαιώματα το 2009 και 861.093 δικαιώματα το 2008.  Για την περίοδο 1.1.2008 – 30.4.2009, η ΑΗΚ, προέβη σε αγορά 1.235.000 δικαιωμάτων έναντι συνολικού ποσού €14.385.103 για κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους του ελλείμματος για το 2008 και 2009.

Επισημαίνεται ότι ενώ η ΑΗΚ στην οποία κατανεμήθηκε το 66% περίπου των συνολικών δικαιωμάτων, παρουσίασε σημαντικό έλλειμμα για την περίοδο 2008-2009 και συγκεκριμένα 1.530.349 δικαιώματα που υπολογίζεται σε €17,8 εκ. περίπου, όλες οι ιδιωτικές εγκαταστάσεις, στις οποίες κατανεμήθηκαν τα υπόλοιπα δικαιώματα, πραγματοποίησαν περισσεύματα  δικαιωμάτων, τα οποία συνολικά ανέρχονται περίπου σε 617.900 και υπολογίζονται σε €7,2 εκ. (σε τιμές Απριλίου 2010 περίπου €8,6 εκ.).

Το Τμήμα Περιβάλλοντος, εκτιμώντας τα σχετικά αποτελέσματα για τα έτη 2008 και 2009, απευθύνθηκε στις 14.4.2010 (με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο) προς την αρμόδια Επιτροπή της ΕΕ, με σκοπό τη διερεύνηση της πιθανότητας λήψης διορθωτικών μέτρων αλλά η απάντηση ήταν αρνητική. Το γεγονός τούτο εγείρει το ερώτημα κατά πόσο είχε γίνει ορθολογιστικά η κατανομή δικαιωμάτων από το εν λόγω Τμήμα.

Λόγω των πιο πάνω, εισηγηθήκαμε όπως η ΑΗΚ υποβάλει σχετικό αίτημα προς την Αρμόδια Αρχή όπως εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης τυχόν διορθωτικών μέτρων.

Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι, η ΑΗΚ είχε εκφράσει στο παρελθόν τη διαφωνία της με την κατανομή και ζήτησε από την Αρμόδια Αρχή επανεξέταση, ενώ πρόσθεσε ότι  η Αρχή προτίθεται σύντομα να υποβάλει εκ νέου σχετικό αίτημα.

(γ)     Ανάκτηση του κόστους του ελλείμματος δικαιωμάτων της ΑΗΚ. Η ΡΑΕΚ στις 15.5.2009 ενέκρινε όπως το κόστος ελλείμματος δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου, το οποίο θεωρείται ότι αποτελεί μέρος των λειτουργικών δαπανών της Αρχής, είναι ανακτήσιμο μέσω των τιμολογίων της ΑΗΚ προς τους πελάτες της, με εφαρμογή από την 1.6.2009.

Στην Έκθεση μας για το 2008 αναφέραμε, μεταξύ άλλων, ότι προκαλεί απορία η, από μέρους της ΡΑΕΚ, επίκληση της βιωσιμότητας της ΑΗΚ ως λόγου για την ανάκτηση του κόστους ελλείμματος των δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου, αφού επί σειρά ετών και συγκεκριμένα από το 2002 μέχρι και το 2007 η ΑΗΚ εκταμίευσε συνολικό ποσό πέραν των €128 εκ. υπό μορφή «μερισμάτων» προς το Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας  ενώ η ΡΑΕΚ, από την πληροφόρηση που τέθηκε υπόψη μας, ουδέποτε έθεσε στο παρελθόν (από το 2004 που ιδρύθηκε) θέμα σχετικά με τη βιωσιμότητα της Αρχής.

Η ΑΗΚ με απόφασή της ημερ. 25.6.2009 ανέστειλε την εφαρμογή ανάκτησης των ελλειμματικών δικαιωμάτων.  Σε σχετική συνάντηση της ΡΑΕΚ, του Προέδρου της ΑΗΚ, του Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού και του Υπουργού Οικονομικών στις 21.12.2009,  βεβαιώθηκε ότι η ανάκτηση του κόστους ελλείμματος δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου, με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, από την επιπρόσθετη χρέωση επί των τιμολογίων της ΑΗΚ, δεν είναι εφικτή, χωρίς ωστόσο αυτό να έχει τεκμηριωθεί.

Στις 18.2.2010 η ΡΑΕΚ ενέκρινε την ανάκτηση του κόστους ελλείμματος δικαιωμάτων, μέσω της αυτόματης αναπροσαρμογής των τελών χρέωσης με βάση τη ρήτρα καυσίμου, με ημερομηνία έναρξης την 1.3.2010. Η ανάκτηση του συσσωρευμένου κόστους για την περίοδο 1.1.2008 – 28.2.2010, θα γίνει ομοιόμορφα κατά τα επόμενα 7 έτη, ενώ παράλληλα θα γίνεται μείωση της ειδικής διατίμησης για τις ευπαθείς ομάδες καταναλωτών, για αποφυγή επιπρόσθετης επιβάρυνσης.

Κατά την άποψή μας, υπάρχει κίνδυνος η πλήρης ανάκτηση του κόστους να ενεργήσει ως αντικίνητρο για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου έστω και αν η ΑΗΚ, με βάση την έγκριση της ΡΑΕΚ, θα πρέπει να συνεχίσει να λαμβάνει τα μέτρα εκείνα που οδηγούν στην ελαχιστοποίηση του κόστους των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων και θα τηρεί ενήμερη την ΡΑΕΚ σε τετραμηνιαία βάση.  Εγείρεται ωστόσο το ερώτημα πώς η ΡΑΕΚ θα παρακολουθεί το βαθμό υλοποίησης των μέτρων εφόσον αυτά δεν έχουν συγκεκριμενοποιηθεί.

Σημειώνεται ότι η ΑΗΚ αναμένεται να έχει σημαντικά ελλείμματα δικαιωμάτων μέχρι το 2012, με σημαντικό συνεπαγόμενο κόστος, ενώ από το 2013 και μετά, με βάση την νέα τροποποιημένη Οδηγία, 2009/29/ΕΚ, το κόστος των αερίων του θερμοκηπίου για την Αρχή και κατ’ επέκταση στον Κύπριο πολίτη θα είναι σημαντικά αυξημένο.  Συνεπώς, εισηγηθήκαμε όπως, η εφαρμογή του θεσμού της ανάκτησης συνοδεύεται με συγκεκριμένα μέτρα αλλά και βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους για μείωση των θερμοκηπιακών ρύπων περιλαμβανομένης της εφαρμογής στρατηγικού σχεδίου εκ μέρους της ΑΗΚ για παραγωγή ενέργειας και από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), ενώ το πρόσθετο κόστος που θα επωμίζεται ο καταναλωτής λόγω των ρύπων, να παρουσιάζεται ξεχωριστά στο τιμολόγιο της ΑΗΚ για σκοπούς ενημέρωσης των καταναλωτών αλλά πρωτίστως για να ενεργεί ως μοχλός πίεσης για μείωση των ρύπων.

Όπως μας πληροφόρησε ο Πρόεδρος, δεν συμφωνεί ότι η πλήρης ανάκτηση του κόστους αγοράς δικαιωμάτων θερμοκηπιακών αερίων θα ενεργήσει ως αντικίνητρο για τη μείωση τους.  Ανέφερε επίσης ότι, το πρόσθετο κόστος που θα επωμίζεται ο καταναλωτής, δεν θα πρέπει να τυγχάνει διαφορετικού χειρισμού όσον αφορά στην παρουσίαση του στο τιμολόγιο της ΑΗΚ, εφόσον αυτό αποτελεί λειτουργικό κόστος και όχι  "πρόστιμο".